(SHL) - Trong thời đại chuyển đổi số, thư viện không chỉ lưu giữ tri thức mà còn là trung tâm kết nối, chia sẻ và phục vụ cộng đồng học thuật một cách linh hoạt, hiện đại. Để nâng cao năng lực chuyên môn và tiếp cận các giải pháp công nghệ tiên tiến trong bảo quản tài nguyên thông tin số, Trường Đại học Quy Nhơn đã tham gia chương trình tập huấn “Các giải pháp bảo quản tài nguyên thông tin số” do Thư viện Quốc gia Việt Nam tổ chức tại thành phố Huế từ ngày 23/9 đến ngày 25/9/2025. Đây là một trong những hoạt động của Dự án 6 (IUC - QNU) trong năm thứ ba. 

Chương trình thu hút sự tham gia của lãnh đạo và viên chức làm công tác thư viện đến từ Thư viện Quốc gia Việt Nam cùng nhiều thư viện tỉnh, thành trên cả nước. Đây là dịp để các cán bộ thư viện cập nhật kiến thức chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm và cùng nhau tìm kiếm các giải pháp hiệu quả trong công tác bảo quản tài nguyên thông tin số.

Đoàn đại biểu đã có chuyến tham quan và tìm hiểu tại Thư viện thành phố Huế.

Trong khuôn khổ chương trình, đoàn đại biểu đã có chuyến tham quan và tìm hiểu tại Thư viện thành phố Huế vào ngày 23/9/2025. Hoạt động này không chỉ mang ý nghĩa kết nối giữa các đơn vị thư viện mà còn tạo cơ hội để chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong công tác chuyên môn nghiệp vụ. Qua đó, các đại biểu có thêm góc nhìn thực tế về cách thức tổ chức, vận hành và bảo quản tài nguyên số tại địa phương.

Tại buổi tập huấn, ThS. Lê Đức Thắng - Trưởng phòng Tin học, Thư viện Quốc gia Việt Nam đã trình bày nhiều nội dung chuyên sâu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng phần mềm mã nguồn mở như Archivematica và DSpace trong bảo quản số. Đây là những công cụ giúp lưu trữ và quản lý dữ liệu hiệu quả, đồng thời giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp độc quyền. Ông cũng giới thiệu tiêu chuẩn lưu trữ mở OAI-PMH, giúp tăng khả năng chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống khác nhau, từ đó nâng cao khả năng truy cập và tìm kiếm thông tin.

Các báo cáo viên đã trình bày nhiều nội dung chuyên sâu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng phần mềm mã nguồn mở như Archivematica và DSpace trong bảo quản số.

Một nội dung quan trọng khác được đề cập là việc triển khai siêu dữ liệu PREMIS, giúp ghi lại đầy đủ quá trình bảo quản số, hỗ trợ quản lý và bảo trì dữ liệu lâu dài. Mô hình OAIS (Open Archival Information System) cũng được giới thiệu như một giải pháp hiệu quả trong việc duy trì tính sẵn sàng và khả năng tiếp cận của dữ liệu, tránh tình trạng độc quyền và đảm bảo sự tồn tại lâu dài của tài nguyên số.

Về định dạng tệp bảo quản, ThS. Lê Đức Thắng khuyến nghị ưu tiên các định dạng như PDF/A, ZIP… vì khả năng giữ nguyên dữ liệu và dễ dàng chuyển đổi trong quá trình lưu trữ. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc sử dụng máy tính chuyên dụng để tách biệt hệ thống lưu trữ khỏi mạng chung, nhằm giảm thiểu rủi ro bảo mật và bảo vệ dữ liệu khỏi các nguy cơ như virus hay tấn công mạng.

Các đại biểu tham dự tập huấn.

Ngoài ra, ThS. Lê Đức Thắng chia sẻ về các biện pháp kỹ thuật như sao lưu định kỳ, kiểm tra tính toàn vẹn dữ liệu, sử dụng phần mềm FREUD hoặc HxD Dex Editor để sửa chữa tệp hư hỏng, và áp dụng tổng kiểm tra MD5 để đảm bảo dữ liệu không bị thay đổi trong quá trình lưu trữ. Việc nén tệp và di chuyển dữ liệu bằng phần mềm như Bagger, Teracopy cũng được khuyến khích nhằm tiết kiệm thời gian và giảm nguy cơ hư hỏng.

Không gian Thư viện thành phố Huế.

Đặc biệt, ThS. Lê Đức Thắng lưu ý về thứ tự ưu tiên khi scan tài liệu số: TIFF → JPEG → PDF/A. TIFF được ưu tiên hàng đầu nhờ khả năng giữ nguyên chất lượng và hỗ trợ lưu trữ nhiều lớp; JPEG phù hợp khi cần giảm kích thước tệp; còn PDF/A là định dạng lý tưởng để bảo vệ tính toàn vẹn và dễ dàng chia sẻ trong tương lai.

Chương trình tập huấn tại Huế không chỉ là dịp để cập nhật kiến thức chuyên môn mà còn là cơ hội để các thư viện trên cả nước cùng nhau hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong công tác bảo quản tài nguyên thông tin số, đáp ứng yêu cầu của thời đại chuyển đổi số.

Minh Hiền

Dự án 6 (IUC-QNU)